CÔNG TÁC ĐẢNG, ĐOÀN THỂ TRONG TRƯỜNG HỌC

CÔNG TÁC ĐẢNG, ĐOÀN THỂ TRONG TRƯỜNG HỌC

A- MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

          - Học viên nắm được vị trí, vai trò của các tổ chức Đảng, đoàn thể quần chúng trong nhà trường;

          - Giới thiệu cho học viên các biện pháp xây dựng các mối quan hệ giữa Hiệu trưởng với các tổ chức Đảng, đoàn thể trong quản lý nhà trường;

          - Từ đó, học viên tự rút ra các biện pháp cụ thể, phù hợp, hữu hiệu trong hoạt động quản lý nhà trường, nơi học viên đang công tác.

B- BỐ CỤC NỘI DUNG

  1. Nhà trường là một tổ chức xã hội có nhiều mối quan hệ

    1.1. Tổ chức chính thức;

    1.2. Tổ chức không chính thức;

    1.3. Mối quan hệ giữa nhà trường với các tổ chức bên ngoài trường.

  2. Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong nhà trường

    2.1. Vị trí, vai trò của Chi bộ Đảng trong nhà trường;

    2.2. Chức năng, nhiệm vụ của Chi bộ Đảng trong nhà trường;

    2.3. Nội dung lãnh đạo của Chi bộ Đảng nhà trường;

    2.4. Phương thức lãnh đạo của Chi bộ Đảng nhà trường.

  3. Hiệu trưởng phối hợp với các tổ chức đoàn thể trong quản lý nhà trường

    3.1. Đặc điểm về tổ chức và hoạt động của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường;

    3.2. Quan hệ giữa Hiệu trưởng với các tổ chức đoàn thể trong quản lý nhà trường.

C- PHƯƠNG PHÁP DẠY-HỌC: Thảo luận nhóm, đàm thoại, thuyết trình.

D- NỘI DUNG

1. NHÀ TRƯỜNG LÀ MỘT TỔ CHỨC XÃ HỘI CÓ NHIỀU MỐI QUAN HỆ

          Cũng như bất kỳ một tổ chức chính trị-xã hội, một thiết chế xã hội nào đó, nhà trường có 2 loại tổ chức (2 nhóm quan hệ) là tổ chức chính thức và tổ chức không chính thức. Người đứng đầu tổ chức chính thức là thủ trưởng và người đứng đầu tổ chức không chính thức là thủ lĩnh.

  1.1. Tổ chức chính thức

          Các nhóm chính thức trong nhà trường là tổ chức gồm những con người được liên kết với nhau bằng một loại nhiệm vụ, một mục thiêu chung như các Tổ chuyên môn, Tổ Văn phòng..., có sự phân công về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn. Các mối quan hệ của các nhóm chính thức trong nhà trường tạo thành cơ cấu tổ chức-bộ máy của nhà trường, bao gồm 3 bậc:

          - Bậc 1 là tổ chức chỉ huy, lãnh đạo, là Ban Giám hiệu mà người đứng đầu là Hiệu trưởng;

          - Bậc 2 là các đơn vị bộ phận là các đơn vị bộ phận như Tổ chuyên môn, Tổ Văn phòng mà người đứng đầu là Tổ trưởng (trưởng đơn vị bộ phận);

          - Bậc 3 là giáo viên, nhân viên.

  1.2. Tổ chức không chính thức

          Đây là tổ chức của những người được liên kết với nhau vì có chung sở thích; giống nhau về đặc điểm hoàn cảnh sống, tuổi tác; có chung một vài ý niệm, xúc cảm tâm lý... Tổ chức không chính thức có trong tổ chức chính thức. Loại tổ chức này có những tác động rất lớn, nhiều khi có lợi hoặc có hại đến tập thể Sư phạm nhà trường, tuỳ thuộc vào tính chất và động cơ hoạt động của tổ chức này. Nhà quản lý cần hiểu rõ đặc điểm về tổ chức và hoạt động của các tổ chức không chính thức để có các tác động về mặt tinh thần, thông qua các mối quan hệ thân tình của các thành viên của tổ chức này, giúp nhà quản lý có thể giải quyết được các tình huống gay cấn bằng phương pháp giáo dục-thuyết phục (phương pháp đức trị) mà không cần phải dùng đến sức mạnh quyền lực, không cần phải dùng đến phương pháp tổ chức-hành chính (phương pháp pháp trị). 

          Đời sống văn hoá tập thể nhà trường, truyền thống tốt đẹp của nhà trường có ảnh hưởng quan trọng tới các mối quan hệ trong nội bộ của các tổ chức không chính thức. Nếp sống, phong cách sống, các hình thức lễ nghi, hội họp... giúp mọi thành viên trong nhà trường thêm gần nhau hơn, gắn bó với nhau hơn và gắn bó với mục tiêu chung của tập thể. Đó là động lực mạnh mẽ, có tác động to lớn đến việc xây dựng tập thể Sư phạm nhà trường đoàn kết, thống nhất, vì mục tiêu chung.

  1.3. Mối quan hệ giữa nhà trường với các tổ chức bên ngoài trường

          Trong quá trình tổ chức hoạt động dạy-học, giáo dục, ngoài những mối quan hệ nội bộ giữa các đơn vị, các tổ chức, cá nhân, nhà trường còn có các mối quan hệ với cha mẹ học sinh (cha mẹ trẻ em), với các tổ chức chính trị-xã hội, với cộng đồng dân cư.

2. BẢO ĐẢM SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG TRONG NHÀ TRƯỜNG

  2.1. Vị trí, vai trò của Chi bộ Đảng trong nhà trường

    a/ Vị trí

          Tổ chức Đảng cơ sở "là nền tảng của Đảng, nối liền Đảng và các cơ quan lãnh đạo cấp trên của Đảng với quần chúng công nhân, nông dân, trí thức và các tầng lớp nhân dân lao động khác, là nơi giáo dục, rèn luyện, kết nạp, sàng lọc Đảng viên, nơi đào tạo cán bộ cho Đảng, nơi xuất phát để cử ra cơ quan lãnh đạo các cấp của Đảng, nơi trực tiếp đưa đường lối, chính sách của Đảng vào quần chúng và tổ chức thực hiện đường lối, chính sách ấy" (Điều 30-Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam). Đảng được phát triển, trưởng thành trong thực tiễn lãnh đạo việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị ở cơ sở. Trong các trường học, Chi bộ Đảng là hạt nhân chính trị, là cầu nối trực tiếp giữa Đảng với quần chúng lao động là giáo viên, nhân viên trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm của nhà trường là dạy-học, giáo dục theo chức năng, nhiệm vụ được Nhà nước giao phó.

    b/ Vai trò

          Tổ chức cơ sở Đảng "là cầu nối giữa Ðảng với dân, có vị trí rất quan trọng trong hệ thống tổ chức của Ðảng. Toàn Ðảng phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở Đảng; bảo đảm sự lãnh đạo của Ðảng trên tất cả các lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội ở cơ sở,... Lấy hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị ở cơ sở làm thước đo kết quả tổng hợp của công tác xây dựng Ðảng". (Nghị quyết Ban chấp hành Trung ương VI - Khoá X).

          Thực tiễn cách mạng Việt Nam, từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng mà không lực lượng nào có thể thay thế được. Chi bộ Đảng trong nhà trường có vai trò "lãnh đạo nhà trường trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật" (Điều 56-Luật Giáo dục 2005), lãnh đạo toàn diện nhà trường theo cơ chế Đảng lãnh đạo, nhà trường quản lý, giáo viên, nhân viên, học sinh làm chủ.

  2.2. Chức năng, nhiệm vụ của Chi bộ Đảng trong nhà trường

    a/ Chức năng

      a1/ Chi bộ Đảng  là hạt nhân chính trị trong nhà trường

          Chi bộ Đảng có trách nhiệm kiện toàn tổ chức, phát huy vai trò, vị trí, chức năng của Hiệu trưởng, của các tổ chức chính trị-xã hội, đoàn thể trong nhà trường. Trong quá trình lãnh đạo nhà trường, Chi bộ cần quan tâm chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ trường học, phát huy dân chủ với toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên và   nhà trường.

      a2/ Chi bộ Đảng là cầu nối trực tiếp giữa Đảng với quần chúng

          Chi bộ có nhiệm vụ trực tiếp tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước tới quần chúng, chỉ đạo, tổ chức cho mọi giáo viên, nhân viên và   thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước nhằm không ngừng nâng cao đời sống, vật chất, tinh thần cho mọi thành viên trong nhà trường. Thông qua đội ngũ giáo viên, nhân viên và , Chi bộ nắm được tâm tư, nguyện vọng của quần chúng, làm cơ sở để Đảng và Nhà nước tiếp tục cụ thể hoá, bổ sung, hoàn thiện hệ thống chế độ, chính sách cho phù hợp. Chi bộ trong nhà trường là nơi giáo dục, rèn luyện, phát triển Đảng, nơi bồi dưỡng những nhân tố tích cực trong tập thể Sư phạm nhà trường để quy hoạch, phát triển những nhà quản lý trong tương lai.

    b/ Nhiệm vụ

          Là tổ chức cơ sở trong hệ thống tổ chức Đảng, Chi bộ Đảng trong nhà trường có 5 nhiệm vụ cơ bản sau:

          (1) Đề ra chủ trương, phương hướng, nhiệm vụ chính trị của nhà trường; lãnh đạo giáo viên, nhân viên và   chấp hành pháp luật của Nhà nước, thực hiện mục tiêu, nguyên lý giáo dục, xây dựng và phát triển nhà trường; "bảo đảm cho đường lối, chính sách của Đảng, các Nghị quyết, Chỉ thị của cấp trên, các chủ trương, chính sách và pháp luật của Nhà nước được thực hiện ở cơ sở... đặt trọng tâm sự lãnh đạo của mình vào việc hoàn thành và hoàn thành vượt mức kế hoạch Nhà nước,...; tăng cường công tác quản lý, củng cố kỷ luật lao động, tăng cường cơ sở vật chất - kỹ thuật và cải tiến kỹ thuật,... nhằm tăng năng suất lao động, hiệu suất công tác, hiệu quả chiến đấu, từng bước cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của quần chúng." (Điều 35-Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam).

          (2) Xây dựng Chi bộ Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, thực hiện nguyên tắc phê bình và tự phê bình, giữ gìn kỷ luật, tăng cường sự thống nhất trong Đảng; tăng cường giáo dục, rèn luyện và quản lý đảng viên nâng cao phẩm chất, đạo đức cách mạng, tính chiến đấu, trình độ, năng lực và tích cực phát triển Đảng.

          (3) Quan tâm xây dựng chính quyền và các tổ chức đoàn thể nhà trường trong sạch, vững mạnh, chấp hành đúng pháp luật của Nhà nước; phát huy quyền làm chủ của mọi giáo viên, nhân viên  và , "bảo đảm quyền làm chủ tập thể của quần chúng, thắt chặt mối liên hệ giữa Đảng với quần chúng, phát huy tính tích cực và tính sáng tạo của quần chúng. Các tổ chức cơ sở Đảng phải chăm lo củng cố tổ chức và phát huy vai trò của chính quyền và của các đoàn thể quần chúng,... không ngừng nâng cao giác ngộ và trình độ mọi mặt của quần chúng, tuyên truyền vận động quần chúng thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, chấp hành pháp luật Nhà nước." (Điều 35-Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam).

          (4) Liên hệ mật thiết với quần chúng; chăm lo tới đời sống vật chất, tinh thần, bảo vệ lợi ích chính đáng của giáo viên, nhân viên và  .

          (5) Tổ chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghiêm chỉnh các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong nhà trường; kiểm tra tổ chức Đảng và cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam; "thường xuyên giáo dục về phẩm chất của người Cộng sản cho đảng viên, có biện pháp nâng cao tinh thần cảnh giác, nhiệt tình cách mạng và trình độ mọi mặt của đảng viên; tăng cường đoàn kết nội bộ, thực hiện tự phê bình và phê bình; phân công và kiểm tra công tác của đảng viên, quản lý chặt chẽ đảng viên, kết nạp Đảng viên mới, thi hành kỷ luật nghiêm minh của Đảng". (Điều 35-Điều lệ Đảng).

  2.3. Nội dung lãnh đạo của Chi bộ Đảng nhà trường

          Điều 41-Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam ghi rõ: "Đảng lãnh đạo Nhà nước một cách toàn diện bằng đường lối và các chính sách của Đảng, bằng các Nghị quyết và Chỉ thị của Đảng về mục tiêu phấn đấu, chủ trương, biện pháp chủ yếu trên mọi lĩnh vực hoạt động của Nhà nước và xã hội, và về những vấn đề quan trọng nhất trong công tác tổ chức và cán bộ". Đó cũng chính là nội dung lãnh đạo của Chi bộ Đảng trong trường học sẽ được trình bày kỹ trong các mục nhỏ dưới đây.

    a/ Chi bộ Đảng lãnh đạo việc xây dựng và thực hiện nhiệm vụ chính trị

          "Tổ chức cơ sở Đảng ở cơ quan không quyết định nhiệm vụ, chủ trương, biện pháp công tác chuyên môn của cơ quan, nhưng có trách nhiệm đóng góp ý kiến vào việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong cơ quan. Phải kiểm tra tình hình đảng viên trong cơ quan kể cả đảng viên là Thủ trưởng thực hiện đường lối, chính sách, các Nghị quyết của Đảng và pháp luật Nhà nước, kịp thời góp ý kiến với người Thủ trưởng về những thiếu sót trong công tác của cơ quan và báo cáo những vấn đề cần thiết với cơ quan cấp trên có trách nhiệm của Đảng." (Điều 36- Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam).

          Trong các nhà trường, Chi bộ lãnh đạo công tác quản lý của Hiệu trưởng bằng việc đề ra chủ trương, phương hướng hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động khác của nhà trường, nhằm phấn đấu thực hiện có hiệu quả mục tiêu phát triển nhà trường trong từng thời gian cụ thể. Các Nghị quyết của Chi uỷ, Chi bộ là cơ sở để Hiệu trưởng và các tổ chức đoàn thể xây dựng kế hoạch hoạt động. điều cần lưu ý là: Nghị quyết của Chi uỷ, Chi bộ không mang tính quyền lực Nhà nước nên Hiệu trưởng cần thể chế hoá các Nghị quyết đó thành các quyết định quản lý trong hoạt động quản lý nhà trường.

    b/ Chi bộ Đảng lãnh đạo công tác tổ chức-cán bộ

          Tổ chức Đảng cơ sở cần "ra sức xây dựng và cùng với cấp trên xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở có phẩm chất, có năng lực, có kiến thức văn hoá, chuyên môn, kỹ thuật, nghiệp vụ và quản lý tốt đội ngũ cán bộ đó". (Điều 35-Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam). Trong việc lãnh đạo công tác tổ chức-cán bộ, Chi bộ cần làm tốt các việc sau:

          (1) Đào tạo, bồi dưỡng những đảng viên ưu tú, có phẩm chất chính trị, tư tưởng, có năng lực để Hiệu trưởng và các tổ chức chính trị, đoàn thể trong trường có thể làm công tác quy hoạch cán bộ, đáp ứng nhu cầu thăng tiến của cán bộ, công chức nhà trường;

          (2) Đề bạt, bổ nhiệm các thành viên lãnh đạo nhà trường và các tổ chức đoàn thể nhà trường. Trong việc này, Hiệu trưởng có trách nhiệm chuẩn bị nhân sự, xin ý kiến Chi uỷ, Chi bộ để ban hành quyết định bổ nhiệm cán bộ theo thẩm quyền quy định tại Điều lệ trường học.

    c/ Chi bộ Đảng thực hiện chức năng kiểm tra

          Chi bộ có trách nhiệm "kiểm tra hoạt động của cơ quan quản lý và của người Thủ trưởng, bảo đảm cho đường lối, chính sách, điểm trong công tác của đơn vị, nêu ra các vấn đề cần thiết giúp cho người Thủ trưởng nghiên cứu để phát huy hoặc bổ khuyết, và đấu tranh chống các mặt tiêu cực, uốn nắn những việc làm trái với Nghị quyết của Đảng, pháp luật Nhà nước, tạo điều kiện phát huy sức mạnh tổng hợp của đơn vị và nâng cao hiệu quả quản lý của người Thủ trưởng ". Các Nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước được quán triệt và thực hiện nghiêm chỉnh. Qua kiểm tra cần chỉ ra các ưu điểm, khuyết điểm". (Điều 36-Điều lệ Đảng).

          Chi bộ Đảng chỉ đạo Hiệu trưởng trong hoạt động kiểm tra nội bộ trường học nhằm thực hiện tốt các cuộc vận động lớn hiện nay. Đó là cuộc vận động "Học tập và làm việc theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", cuộc vận động "Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục" trong ngành giáo dục, cuộc vận động "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực", cuộc vận động "Dân chủ, kỷ cương, tình thương, trách nhiệm" do Bộ Giáo dục và Đào tạo và Công đoàn ngành giáo dục Việt Nam phát động v.v... Đương nhiên, công tác kiểm tra của Chi bộ và công tác kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng là không đồng nhất với nhau. Công tác kiểm tra của Chi bộ là kiểm tra việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước để phát huy tính tích cực, khắc phục hạn chế, uốn nắn những sai lệch (nếu có) trong công tác quản lý nhà trường của Hiệu trưởng. Việc kiểm tra của Chi bộ về công tác quản lý nhà trường của Hiệu trưởng nên tiến hành bằng nhiều hình thức (thông qua Hội nghị liên tịch, qua báo cáo của Hiệu trưởng, qua phản ánh của giáo viên, nhân viên và  ... Khi kiểm tra, phát hiện những việc làm sai trái chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước, sai chế độ, chính sách, sai nguyên tắc quản lý v.v..., Chi uỷ, Chi bộ phải có kết luận rõ ràng bằng Nghị quyết để Hiệu trưởng có biện pháp xử lý thích ứng.

  2.4. Phương thức lãnh đạo của Chi bộ Đảng nhà trường

    a/ Hình thức lãnh đạo

          Chi bộ Đảng nhà trường có thể thực hiện việc lãnh đạo nhà trường và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường bằng các hình thức cụ thể sau:

          (1) Định ra chủ trương, giải pháp thực hiện nhiệm vụ chính trị của nhà trường một cách kịp thời, chính xác, thông qua các đợt sinh hoạt chính trị, thông qua các phiên họp liên tịch giữa Chi bộ với Ban Giám hiệu và các tổ chức đoàn thể quần chúng trong nhà trường;

          (2) Lãnh đạo Hiệu trưởng thể chế hoá Nghị quyết của Chi uỷ, Chi bộ bằng hệ thống văn bản quản lý hành chính Nhà nước trong nhà trường và tổ chức thực hiện thông qua hệ thống tổ chức-bộ máy nhà trường;

          (3) Lãnh đạo nhà trường thông qua hệ thống tổ chức-bộ máy, xây dựng, phân công đội ngũ cán bộ chủ chốt đảm nhiệm các vị trí quản lý trong các đơn vị bộ phận, các tổ chức đoàn thể nhà trường;

          (4) Lãnh đạo công tác kiểm tra của Đảng, công tác kiểm tra nội bộ nhà trường, thông qua hệ thống tổ chức-bộ máy nhà trường, qua tổ chức Đảng và đảng viên, qua sự giám sát của quần chúng.

    b/ Biện pháp lãnh đạo

          Chi bộ nên sử dụng 4 biện pháp lãnh đạo dưới đây:

          (1) Tuyên truyền chính trị, tư tưởng, giác ngộ ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, đảng viên, giáo viên, nhân viên và học sinh (trẻ em); định hướng cho quần chúng nhận thức đúng đắn về cá chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước;

          (2) Thuyết phục quần chúng bằng các chủ trương đúng đắn của Chi bộ và những hành động mẫu mực của đảng viên;

          (3) Mở rộng việc phát huy dân chủ, thực hiện công bằng xã hội; phát huy tính tự giác, chủ động, sáng tạo của tập thể Sư phạm và tập thể học sinh (trẻ em) nhà trường trong việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước và Nghị quyết của Chi bộ;

          (4) Lãnh đạo Hiệu trưởng và các tổ chức đoàn thể trong mọi hoạt động, thông qua tổ chức Đảng, đảng viên, thông qua hệ thống tổ chức-bộ máy và cá tổ chức đoàn thể nhà trường.

    c/ Bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối của Chi bộ

          Với tư cách là tổ chức Đảng cơ sở, Chi bộ cần "xây dựng, củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở Đảng,.. làm cho tổ chức Đảng ở cơ sở vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, thực sự là cầu nối giữa Ðảng với nhân dân, lãnh đạo thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị và kịp thời giải quyết những vấn đề xảy ra ở cơ sở". (Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 của Ban chấp hành Trung ương - Khoá X).

          Bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối của Chi bộ Đảng trong nhà trường là một nguyên tắc mà Hiệu trưởng cần phải tôn trọng. Trong quan hệ giữa Bí thư Chi bộ với Hiệu trưởng, trách nhiệm với nhà trường, trước hết thuộc về Bí thư Chi bộ; phải bảo đảm tính đoàn kết, nhất trí thực sự giữa Bí thư Chi bộ và Hiệu trưởng. Hiệu trưởng cần thực hiện nghiêm chỉnh chế độ báo cáo, thỉnh thị, hội ý, hội báo thường xuyên với Bí thư Chi bộ về chủ trương, biện pháp quản lý mọi hoạt động của nhà trường. Nếu Hiệu trưởng kiêm giữ chức Bí thư Chi bộ, phải hết sức đề phòng sự độc đoán, thiếu dân chủ trong công tác quản lý nhà trường. Hiệu trưởng cần tăng cường hội ý với Chi uỷ, với Bí thư Chi bộ, hội ý liên tịch với các tổ chức đoàn thể để bàn bạc kỹ những công việc cần làm, trước khi đưa ra quyết định quản lý.

3. HIỆU TRƯỞNG PHỐI HỢP VỚI CÁC TỔ CHỨC ĐOÀN THỂ TRONG QUẢN LÝ NHÀ TRƯỜNG

  3.1. Đặc điểm về tổ chức và hoạt động của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường

    a/ Công đoàn

      a1/ Về tổ chức

          Điều 1-Luật Công đoàn quy định: "Công đoàn là tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn của giai cấp công nhân và của người lao động Việt Nam (gọi chung là người lao động) tự nguyện lập ra dưới sự lãnh đạo của Ðảng cộng sản Việt Nam; là thành viên trong hệ thống chính trị của xã hội Việt Nam; là trường học chủ nghĩa xã hội của người lao động". Công đoàn "đại diện và tổ chức người lao động tham gia với Nhà nước xây dựng và thực hiện chương trình phát triển kinh tế - xã hội, chính sách, cơ chế quản lý kinh tế, chủ trương, chính sách liên quan đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động". (Điều 4-Luật Công đoàn).

      a2/ Về nội dung hoạt động

          Là một tổ chức đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động trong nhà trường, tổ chức Công đoàn hướng người lao động (là cán bộ, giáo viên, nhân viên) trong nhà trường thực hiện 4 nhiệm vụ, quyền hạn dưới đây theo quy định tại Điều 15-Điều lệ Công đoàn là:

          (1) Tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, Chính sách, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ của tổ chức Công đoàn; giáo dục nâng cao trình độ chính trị, văn hoá, pháp luật, khoa học kỹ thuật, chuyên môn, nghiệp vụ;

(2) Kiểm tra, giám sát việc thi hành các chế độ, chính sách, pháp luật, bảo đảm việc thực hiện quyền lợi của đoàn viên, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động; đấu tranh ngăn chặn tiêu cực, tham nhũng và các tệ nạn xã hội; phát hiện và tham gia giải quyết khiếu nại, tố cáo, giải quyết các tranh chấp lao động và thực hiện các quyền của Công đoàn cơ sở theo quy định của pháp luật;

(3) Phối hợp với thủ trưởng hoặc người đứng đầu cơ quan, đơn vị tổ chức thực hiện Quy chế dân chủ, tổ chức hội nghị cán bộ, công chức cơ quan, đơn vị; cử đại diện tham gia các hội đồng xét và giải quyết các quyền lợi của đoàn viên, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động; hướng dẫn, giúp đỡ người lao động giao kết hợp đồng lao động; cùng với thủ trưởng hoặc người đứng đầu cơ quan, đơn vị cải thiện điều kiện làm việc, chăm lo đời sống của người lao động, tổ chức các hoạt động xã hội, từ thiện trong công nhân, viên chức lao động;

(4) Tổ chức vận động công nhân, viên chức lao động trong cơ quan, đơn vị thi đua yêu nước, thực hiện nghĩa vụ của cán bộ, công chức, viên chức, lao động tham gia quản lý cơ quan, đơn vị, cải tiến lề lối làm việc và thủ tục hành chính nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác.

    b/ Đoàn Thanh niên

      b1/ Về tổ chức

          Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh "là tổ chức chính trị-xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện..., là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam, là lực lượng xung kích cách mạng, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đại diện chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của tuổi trẻ; phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hò Chí Minh; là lực lượng nòng cốt chính trị trong phong trào thanh niên và trong các tổ chức thanh niên Việt Nam...; là thành viên của hệ thống chính trị, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật... Đoàn phối hợp với các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể và tổ chức xã hội, các tập thể lao động và gia đình chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu nhi, tổ chức cho đoàn viên, thanh niên tích cực tham gia vào việc quản lý Nhà nước và xã hội". (Những vấn đề cơ bản về Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh -Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh).

      b2/ Về nội dung hoạt động

          Điều 16-Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh quy định tổ chức Đoàn cơ sở có 3 nhiệm vụ chính sau:

          (1) Đại diện chăm lo và bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng của cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu nhi;

          (2) Tổ chức các hoạt động, tạo môi trường giáo dục, rèn luyện đoàn viên, thanh thiếu nhi nhằm góp phần thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá-xã hội, quốc phòng, an ninh của địa phương, đơn vị;

          (3) Phối hợp với chính quyền, các đoàn thể và cá tổ chức kinh tế-xã hội làm tốt công tác thanh niên, chăm lo xây dựng Đoàn, tích cực xây dựng cơ sở Đoàn, Hội, Đội ở địa bàn dân cư; tham gia xây dựng, bảo vệ Đảng và chính quyền".

  3.2. Quan hệ giữa Hiệu trưởng với các tổ chức đoàn thể trong quản lý nhà trường

          Nhà nước quy định: Sự nghiệp giáo dục là sự nghiệp chung của toàn xã hội. Điều 57-Luật Giáo dục 2005 quy định: "Đoàn thể, tổ chức xã hội trong nhà trường hoạt động theo quy định của pháp luật và có trách nhiệm góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục theo quy định của Luật này". Trong mối quan hệ phối hợp với các tổ chức đoàn thể-xã hội trong nhà trường, vì mục tiêu giáo dục, tuỳ đặc điểm về tổ chức và nội dung hoạt động của các tổ chức đoàn thể, Hiệu trưởng cần giữ vai trò nòng cốt để xác định nội dung, cơ chế phối hợp một cách có hiệu quả. Sự phối hợp giữa Hiệu trưởng với các tổ chức đoàn thể trong quản lý nhà trường phải bảo đảm nguyên tắc Chi bộ Đảng lãnh đạo, Hiệu trưởng quản lý, giáo viên, nhân viên và   làm chủ.

    a/ Hiệu trưởng phối hợp với Công đoàn

          Trong quản lý nhà trường, Hiệu trưởng cần thực hiện quyền bình đẳng, dân chủ, hợp tác, phối hợp với tổ chức Công đoàn, phát huy tính chủ động, sáng tạo của Công đoàn trong mọi hoạt động của nhà trường. Tổ chức Công đoàn có những nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể dưới đây được quy định tại Luật Công đoàn:

      a1/ Quyền hạn của tổ chức Công đoàn

          (1) "Kiểm tra việc chấp hành pháp luật về hợp đồng lao động, tuyển dụng, cho thôi việc, tiền lương, tiền thưởng, bảo hộ lao động, bảo hiểm xã hội và các chính sách liên quan đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động.Khi kiểm tra, Công đoàn yêu cầu thủ trưởng cơ quan, đơn vị, tổ chức trả lời những vấn đề đặt ra, kiến nghị biện pháp sửa chữa các thiếu sót, ngăn ngừa vi phạm pháp luật và xử lý người vi phạm pháp luật. Thủ trưởng cơ quan, đơn vị, tổ chức phải trả lời cho Công đoàn biết kết quả giải quyết những kiến nghị do Công đoàn nêu ra trong thời hạn pháp luật quy định. Những vấn đề không giải quyết được phải nói rõ lý do". (Điều 9). "Khi cần thiết, Công đoàn tổ chức đối thoại giữa tập thể lao động với thủ trưởng cơ quan, đơn vị, tổ chức hữu quan để giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động" (Điều 10).

          (2) "Đại diện cho người lao động ký thoả ước lao động tập thể với Giám đốc xí nghiệp thuộc các thành phần kinh tế; giám sát việc ký kết và thực hiện hợp đồng lao động; tham gia với cơ quan Nhà nước giải quyết khiếu nại, tố cáo của người lao động theo pháp luật; đại diện cho người lao động thương lượng với thủ trưởng cơ quan, đơn vị để giải quyết các tranh chấp lao động xảy ra trong cơ quan, đơn vị mình. Khi cơ quan có thẩm quyền giải quyết hoặc Toà án xét xử tranh chấp lao động phải có đại diện của Công đoàn tham dự và phát biểu ý kiến. Người lao động, dù chưa là đoàn viên Công đoàn cũng có quyền yêu cầu BCH Công đoàn đại diện và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước Toà án, thủ trưởng cơ quan, đơn vị hữu quan". (Điều 11)..

(3) "Thủ trưởng đơn vị, tổ chức cần phải thảo luận với Công đoàn cùng cấp trước khi quyết định những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động. Trước khi quyết định các vấn đề về tiền lương, tiền thưởng, nhà ở, thi hành kỷ luật đến mức buộc người lao động thôi việc hoặc chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn thì Giám đốc xí nghiệp quốc doanh, thủ trưởng cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp phải thảo luận, nhất trí với BCH Công đoàn. Trong trường hợp không nhất trí về những vấn đề quy định trên thì hai bên phải báo cáo với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết. Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được báo cáo, cơ quan, tổ chức có thẩm quyền phải trả lời".

      a2/ Nghĩa vụ của tổ chức Công đoàn

          (1) "Công đoàn tham gia với cơ quan, đơn vị tổ chức hữu quan giải quyết việc làm, tổ chức dạy nghề, nâng cao trình độ nghề nghiệp, văn hoá, khoa học, kỹ thuật cho người lao động" (Điều 7); có trách nhiệm cùng cơ quan, đơn vị, tổ chức hữu quan chăm lo đời sống văn hoá, hoạt động thể dục thể thao, tổ chức nghỉ ngơi, du lịch cho người lao động; phối hợp với cơ quan, đơn vị, tổ chức quản lý và sử dụng quỹ phúc lợi tập thể, phục vụ lợi ích của người lao động. " (Điều 8).

          (2) "Tuyên truyền Hiến pháp và pháp luật, giáo dục người lao động ý thức chấp hành và tham gia đấu tranh bảo vệ pháp luật, tích cực xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ tài sản xã hội chủ nghĩa, lao động có kỷ luật, có năng suất, chất lượng và hiệu quả; cùng với cơ quan, đơn vị, tổ chức bảo đảm thực hiện quyền làm chủ của tập thể lao động theo quy định của pháp luật; cùng với cơ quan, tổ chức, đơn vị kinh tế quốc doanh, đơn vị sự nghiệp và hợp tác xã tổ chức phong trào thi đua xã hội chủ nghĩa, phát huy mọi tiềm năng của người lao động thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội". (Điều 4).

    b/ Hiệu trưởng phối hợp với Đoàn Thanh niên

          Lực lượng Đoàn Thanh niên vừa là chủ thể, vừa là khách thể trong hoạt động quản lý nhà trường. Họ vừa là người dạy (với đoàn viên là giáo viên), vừa là người học (với đoàn viên là học sinh) nên họ là lực lượng quan trọng, cơ bản góp phần vào việc bảo đảm chất lượng và hiệu quả của mọi hoạt động dạy-học, giáo dục trong nhà trường. Hiệu trưởng cần phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của Đoàn Thanh niên trong công tác quản lý nhà trường bằng việc tạo mọi điều kiện để lực lượng này thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của họ được quy định tại Luật Thanh niên. Đó là:

  (1) "Được học tập và bình đẳng về cơ hội học tập...; thường xuyên học tập nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghề nghiệp; tham gia xây dựng môi trường văn hoá học đường; trung thực trong học tập; xung kích tham gia các chương trình phát triển Giáo dục và Đào tạo, xây dựng xã hội học tập" (Điều 9).

          (2) "Chủ động tiếp cận thông tin thị trường lao động; lựa chọn việc làm và nơi làm việc phù hợp với khả năng của bản thân và nhu cầu của xã hội; rèn luyện tác phong công nghiệp, năng lực quản lý, kinh doanh, tuân thủ kỷ luật lao động; phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật; nâng cao trình độ nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học và công nghệ". (Điều 10).

          (3) "Tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân, giữ gìn bí mật quốc gia, xung kích đấu tranh chống mọi hành vi xâm hại đến an ninh quốc gia và trật tự, an toàn xã hội". (Điều 11).

          (4) "Tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, sử dụng hợp lý tài nguyên; đấu tranh chống các hành vi huỷ hoại tài nguyên, môi trường". (Điều 12).

  (5) "Được tham gia các hoạt động văn hoá, nghệ thuật, vui chơi, giải trí lành mạnh; thường xuyên rèn luyện đạo đức, tác phong, hành vi ứng xử văn hoá; thực hiện nếp sống văn minh; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, bảo vệ di sản văn hoá; tích cực tham gia xây dựng đời sống văn hoá cộng đồng". (Điều 13).

  (6) "Được góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa...; được bày tỏ ý kiến, nguyện vọng, kiến nghị với cơ quan, tổ chức về những vấn đề mà mình quan tâm; tham gia góp ý xây dựng các chính sách, pháp luật liên quan đến thanh niên và các chính sách, pháp luật khác; tham gia tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước". (Điều 16).

                                                              

E- CÂU HỎI

1. Anh (chị) hãy phân tích vai trò của tổ chức Đảng trong nhà trường và các biện pháp cần thiết của Chi bộ Đảng trong lãnh đạo nhà trường.

2. Hãy nêu vai trò của tổ chức Công đoàn và Đoàn Thanh niên trong quản lý nhà trường, biện pháp phát huy vai trò của các tổ chức này trong quản lý nhà trường.

3. Anh (chị) thấy cần phải lưu ý điều gì trong công tác quản lý nhà trường, nếu anh (chị) là Hiệu trưởng kiêm giữ chức vụ Bí thư Chi bộ?

F- TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam - Nxb CTQG, HN 2004;

2. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam;

3. Luật Giáo dục 2005-Nxb CTQG, HN 2006;

4. Luật Công đoàn 1990, Luật Thanh niên 2005;

5. Điều lệ Công đoàn 2003, Điều lệ Đoàn Thanh niên 2007.